โพสต์โดย : ทิพย์วรรณ เวฬุวนาธร วันที่ 6 มีนาคม 2568 , 11:13:23 (อ่าน 1,145 ครั้ง)
นักวิจัย ม.อุบลฯ พัฒนาเทคโนโลยีและนวัตกรรมสังคมผู้สูงวัยเสมือนจริง
เสริมการบริหารสมอง ป้องกันภาวะสมองเสื่อมในผู้สูงอายุ
-----------------------------------------
มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี นำโดย ผู้ช่วยศาสตราจารย์สาวิตรี สิงหาด ผู้ช่วยศาสตราจารย์สุฬดี กิตติวรเวช คณะพยาบาลศาสตร์และผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. อธิพงศ์ สุริยา คณะวิศวกรรมศาสตร์ คณะผู้วิจัยและเจ้าของผลงานสิ่งประดิษฐ์และนวัตกรรม “การพัฒนาเทคโนโลยีและนวัตกรรมเพื่อสังคมผู้สูงวัย เทคโนโลยีเสมือนจริง(Virtual Reality) และเทคโนโลยีความจริงเสริม(Augmented Reality) การบริหารสมอง ป้องกันภาวะสมองเสื่อมในผู้สูงอายุ” เทคโนโลยีการสร้างสื่อปฏิสัมพันธ์ระหว่างผู้สูงอายุกับระบบคอมพิวเตอร์ที่จำลองสภาพแวดล้อมเสมือนจริงสามมิติ และหมุนรอบตัวได้ 360 องศา
เทคโนโลยีเสมือนจริง (Virtual Reality) และเทคโนโลยีความจริงเสริม (Augmented Reality) เป็นเทคโนโลยีและนวัตกรรมทางการพยาบาลที่พัฒนาขึ้นเพื่อการประยุกต์ใช้ในการสร้างเสริมสุขภาพและการป้องกันภาวะสมองเสื่อมของผู้สูงอายุ และใช้ประกอบการเรียนการสอน ส่งเสริมการจัดการศึกษาพยาบาลในศตวรรษที่ 21ในการพัฒนาผู้เรียนให้มีความรู้และทักษะด้านการใช้เทคโนโลยี การประยุกต์ใช้สื่อการเรียนรู้ที่ทันสมัย ส่งเสริมและพัฒนาการเรียนรู้ของผู้เรียนให้สามารถนำความรู้มาประยุกต์ใช้ทางการพยาบาลในการส่งเสริมและป้องกันภาวะสมองเสื่อมในผู้สูงอายุ
ผู้ช่วยศาสตราจารย์สาวิตรี สิงหาด คณะพยาบาลศาสตร์ พร้อมคณะ กล่าวว่าเกมส์เทคโนโลยีเสมือนจริง และ เกมส์เทคโนโลยีความจริงเสริม มีลักษณะเด่นของสิ่งประดิษฐ์ คุณค่างานสร้างสรรค์เป็นเทคโนโลยีและนวัตกรรมที่มีลักษณะสำคัญแตกต่างจากเกมส์บริหารสมองทั่วไปโดยพัฒนาขึ้นในรูปแบบการเล่นเกมส์เทคโนโลยีดิจิทัลที่ทันสมัยผ่านโลกสังคมออนไลน์ เสริมสร้างประสบการณ์การเรียนรู้ในรูปแบบใหม่ ดึงดูดความสนใจ มีประสิทธิภาพ ส่งเสริมการมีปฏิสัมพันธ์ร่วมกับผู้อื่นและเหมาะสมกับบริบทของผู้สูงอายุ โดยบูรณาการทฤษฎีการพยาบาลผู้สูงอายุร่วมกับทฤษฎีความจำขณะคิดเกี่ยวกับภาพและมิติสัมพันธ์ และแนวคิดการออกกำลังสมอง หรือนิวโรบิกส์ เอ็กเซอร์ไซส์ เพื่อพัฒนาทักษะทางด้านกระบวนการคิด ส่งเสริมความจำ ออกกำลังสมอง ป้องกันภาวะสมองเสื่อมในผู้สูงอายุ เกมส์เทคโนโลยีเสมือนจริง ประกอบด้วย1)เกมส์แยกสิ่งของเสมือนจริง 2) เกมส์สัมผัสสีเสมือนจริง และ 3) เกมส์ยิงปืนเลขคณิตเสมือนจริง โดยเทคโนโลยีเสมือนจริง(Virtual Reality)เป็นเทคโนโลยีการสร้างสื่อปฏิสัมพันธ์ระหว่างผู้สูงอายุกับระบบคอมพิวเตอร์ที่จำลองสภาพแวดล้อมเสมือนจริงสามมิติ และหมุนรอบตัวได้ 360 องศาและผู้สูงอายุสามารถโต้ตอบกับสถานที่หรือสิ่งแวดล้อมที่จำลองขึ้นมาได้ผ่านอุปกรณ์ ในการทำงานเสมือนจริง คือ แว่นตา VR Headset Oculus Quest 2เพื่อให้ผู้สูงอายุเกิดความรู้สึกเสมือนว่าตนเองอยู่ในสภาพแวดล้อมจำลองนั้นจริง รับรู้สัมผัสการมองเห็นภาพและได้ยินเสียงจากการจำลองผ่านระบบความเป็นจริงเสมือนที่สามารถสื่อสาร ทำกิจกรรมและมีปฏิสัมพันธ์ร่วมกันอย่างไร้ขอบเขตในโลกดิจิทัล ที่สามารถผสานวัตถุรอบตัวและสภาพแวดล้อมให้เชื่อมต่อกันเป็นหนึ่งเดียว
เกมส์เทคโนโลยีเสมือนจริง และ เกมส์เทคโนโลยีความจริงเสริม เป็นการฝึกสมองส่วนที่เกี่ยวข้องกับการรับรู้ของประสาทสัมผัสทั้งห้า ให้สามารถทำงานเชื่อมโยงกัน โดยการส่งเสริมให้ผู้สูงอายุได้ทำกิจกรรมการเรียนรู้เกี่ยวกับแทบเลต สมาร์ทโฟน โปรแกรมแอพพลิเคชั่น เทคโนโลยีเสมือนจริง และเทคโนโลยีความจริงเสริม เป็นการฝึกทำกิจกรรมใหม่ที่ไม่เคยทำ ซึ่งการฝึกสมองเช่นนี้บ่อยๆเป็นเสมือนการฝึกให้สมองส่วนต่างๆ มีการทำงานที่ประสานสัมพันธ์กัน ทำให้ระบบการทำงานของสมองแข็งแรง เพราะเมื่อฝึกออกกำลังสมองบ่อยๆ สมองจะมีการหลั่งสารที่เรียกว่านิวโรโทรฟินส์ ที่ทำให้เซลล์โดยเฉพาะอย่างยิ่งในส่วนของ “เดนไดรต์” ที่เชื่อมระหว่างเซลล์ประสาททำงานดีขึ้น จึงเป็นปัจจัยที่ทำให้เนื้อเซลล์เจริญเติบโตและเซลล์สมองแข็งแรง เมื่อเซลล์สมองแข็งแรง จะทำให้เกิด “พุทธิปัญญา” อันหมายถึง ความจำ สมาธิ การรับรู้ ที่ทำให้เกิดพฤติกรรมการแสดงออก รวมไปถึง “การทำงานของสมองระดับสูง” คือ การคิด แก้ปัญหา หรือการตัดสินใจ และการวางแผนที่ดีขึ้น กระตุ้นให้ผู้สูงอายุเกิดการใช้ความคิด ทบทวนความจำ ทำให้สมองมีการพัฒนาอย่างต่อเนื่องทำให้การทำงานของสมองยังคงประสิทธิภาพดีแข็งแรงและชะลอความเสื่อม เพิ่มประสิทธิภาพในการทำงานของสมอง เช่นเดียวกับการออกกำลังร่างกาย เพื่อที่จะทำให้ร่างกายแข็งแรง สมองก็ต้องการการออกกำลัง เพื่อให้สมองแข็งแรงเช่นเดียวกัน อันจะสามารถป้องกันหรือชะลอภาวะสมองเสื่อมในผู้สูงอายุได้
เกมส์เทคโนโลยีความจริงเสริม ประกอบด้วย 1) เกมส์จับคู่สีเสมือนจริง เป็นเกมส์ฝึกวิเคราะห์และเชื่อมโยงความคิด การกระตุ้นให้สมองต้องคิดอย่างรวดเร็ว ทำให้สมองทั้งซีกซ้ายและซีกขวาทำงานเชื่อมโยงประสานสัมพันธ์กันทั้งระบบ 2) เกมส์จับคู่ภาพเสมือนจริง เป็นเกมส์ช่วยเสริมสร้างความจำ เกิดจินตนาการ ความคิดสร้างสรรค์ ช่วยให้คิดเป็นระบบ เกิดการทำงานประสานงานกันระหว่างสมองซีกซ้ายและขวา และการใช้สมองทั้งสองซีกเป็นประจำทำให้มีการพัฒนาประสิทธิภาพของความจำดีขึ้น 3) เกมส์เกมบวกเลขเสมือนจริง และ 4) เกมส์คูณเลขเสมือนจริง เป็นเกมส์การคิดคำนวณโจทย์คณิตศาสตร์แบบง่าย ใช้เทคนิคและทักษะกระบวนการทางคณิตศาสตร์ในการบวกตัวเลขและการคูณตัวเลข จะช่วยส่งเสริมทักษะด้านความจำ การสังเกต มีสมาธิและทักษะการคิดช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของสมองให้ดีขึ้น
เกมส์เทคโนโลยีความจริงเสริม(Augmented Reality) ช่วยกระตุ้นการรู้คิดของผู้สูงอายุโดยการผสานเทคโนโลยีโลกความเป็นจริง(Real World) เข้ากับโลกเสมือน(Virtual World)แบบเรียลไทม์ซึ่งจะเห็นเป็นภาพเสมือนจริงสามมิติปรากฏอยู่บนโลกจริง โดยผ่านอุปกรณ์เชื่อมต่อบนสมาร์ทโฟนผสานกับกระบวนการทำงานของคอมพิวเตอร์และซอฟต์แวร์ เพื่อให้แสดงผลเป็นภาพสามมิติ ผ่านกล้องดิจิทัลของแทบเลต สมาร์ทโฟน ทั้งนี้ภาพเสมือนจริงสามมิติที่ถูกสร้างขึ้นนั้นผู้สูงอายุสามารถมองเห็นและสัมผัสภาพ เรื่องราวและสถานการณ์ต่างๆ แบบเรียลไทม์ครบทั้ง 360 องศา ได้ทันทีทั้งในลักษณะเป็นภาพเคลื่อนไหว มีเสียงประกอบ และภาพนิ่ง รวมถึง Digital Multimedia ในรูปแบบต่าง ๆ สามารถมีปฏิสัมพันธ์โต้ตอบกับผู้สูงอายุได้เสมือนจริง ด้วยเกมส์ฝึกบริหารสมองกระตุ้นความสามารถในการรู้คิดผ่านประสาทสัมผัสทั้งห้า ให้สามารถทำงานเชื่อมโยงกันในการรับข้อมูลและส่งกระแสประสาทการรับรู้ไปยังสมองในส่วนต่างๆช่วยพัฒนาทักษะทางด้านกระบวนการคิด ส่งเสริมความจำ สมาธิและสติปัญญา ทำให้สมองมีการพัฒนาอย่างต่อเนื่องทำให้การทำงานของสมองยังคงประสิทธิภาพดี แข็งแรง และชะลอความเสื่อม เพิ่มประสิทธิภาพในการทำงานของสมอง อันจะสามารถป้องกันหรือชะลอภาวะสมองเสื่อมในผู้สูงอายุได้
สำหรับผลงานสิ่งประดิษฐ์และนวัตกรรม “การพัฒนาเทคโนโลยีและนวัตกรรมเพื่อสังคมผู้สูงวัย เทคโนโลยีเสมือนจริง(Virtual Reality)และเทคโนโลยีความจริงเสริม(Augmented Reality) การบริหารสมอง ป้องกันภาวะสมองเสื่อมในผู้สูงอายุ” เป็นอีกหนึ่งผลงานที่สร้างชื่อเสียงและความภาคภูมิใจให้แก่มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี ที่ได้รับคัดเลือกนำเสนอผลงานในกลุ่มสิ่งประดิษฐ์เพื่อสังคมผู้สูงวัยและคุณภาพชีวิตคนไทย 4.0 โดยการนำไปสู่การใช้ประโยชน์ ด้านเชิงพาณิชย์ การนำไปใช้ประโยชน์ในการพัฒนาสิ่งประดิษฐ์ ผลิตภัณฑ์ต้นแบบ ในส่วนของนวัตกรรมสิ่งประดิษฐ์ สื่อการเรียนรู้บริหารสมอง ชุดการส่งเสริมความจำ ป้องกันภาวะสมองเสื่อม ในผู้สูงอายุ ได้รับการจดอนุสิทธิบัตรการประดิษฐ์ จากกรมทรัพย์สินทางปัญญา เลขที่ 17431 เป็นผลงานที่ได้รับการรับรองความเป็นนวัตกรรม มหาวิทยาลัยอุบลราชธานีปีงบประมาณ 2564 และในส่วนของเทคโนโลยีเสมือนจริง (Virtual Reality)และ เทคโนโลยีความจริงเสริม (Augmented Reality)การบริหารสมอง ป้องกันภาวะสมองเสื่อมในผู้สูงอายุได้รับการจดทะเบียนทรัพย์สินทางปัญญา ประเภทลิขสิทธิ์จากกรมทรัพย์สินทางปัญญา เลขที่ 430360 และ เลขที่ 430358 ด้านเชิงวิชาการ การนำไปใช้ประโยชน์ในการจัดการเรียนการสอน ส่งเสริมและพัฒนาการเรียนรู้ของผู้เรียนจากสื่อเทคโนโลยีนวัตกรรมที่เป็นรูปธรรมให้ผู้เรียนเกิดความคิดสร้างสรรค์ พัฒนาทักษะความสามารถในการพยาบาลผู้สูงอายุ ได้เรียนรู้จากสถานการณ์จริง ในการสอนและสาธิตเทคโนโลยีและนวัตกรรมการบริหารสมองป้องกันภาวะสมองเสื่อมในผู้สูงอายุ และเกิดการเรียนรู้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ด้านเชิงสังคม การนำไปใช้ประโยชน์ในการถ่ายทอดองค์ความรู้ เทคโนโลยีนวัตกรรม บริการวิชาการแก่สังคมสู่กลุ่มเป้าหมายขยายผลเป็นต้นแบบประยุกต์ใช้ในการสร้างเสริมสุขภาพและการป้องกันภาวะสมองเสื่อมและการพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุในชุมชน ชมรมผู้สูงอายุ และในโรงพยาบาล และหน่วยงานภาคีเครือข่าย
----------------------------------------------
ทิพย์วรรณ เวฬุวนาธร นักประชาสัมพันธ์ ชำนาญการ ม.อุบลฯ
